می دانیم در 19 دیماه آقای هاشمی رفسنجانی به طور ناگهانی دار فانی را وداع گفتند و در سن 82 سالگی به دیار باقی رحلت کردند. اما این وفات در بازخوردهای جامعه به گونه های مختلف باعث حاشیه سازی هایی شد و می توان گفت متاسفانه عده ای قبل تر از رهبری و عده ای جلوتر از رهبری حرکت کردند و کسانی که ملازم با فکر و عمل ایشان بودند به راه درست حرکت کردند. قبل از هر چیز باید یکبار دیگر پیام رهبری به مناسبت این درگذشت را با یکدیگر مرور کنیم و در آن بیش از پیش دقت نظر و تأمل نماییم:

بسم الله الرحمن الرحیم

انّا لله و انّا الیه راجعون

با دریغ و تأسف خبر درگذشت ناگهانی رفیق دیرین، و همسنگر و همگام دوران مبارزات نهضت اسلامی، و همکار نزدیک سالهای متمادی در عهد جمهوری اسلامی جناب حجت‌الاسلام والمسلمین آقای حاج شیخ اکبر هاشمی رفسنجانی را دریافت کردم. فقدان همرزم و همگامی که سابقه‌ی همکاری و آغاز همدلی و همکاری با وی به پنجاه و نه سال تمام می‌رسد، سخت و جانکاه است. چه دشواریها و تنگناها که در این دهها سال بر ما گذشت و چه همفکریها و همدلیها که در برهه‌های زیادی ما را با یکدیگر در راهی مشترک به تلاش و تحمل و خطرپذیری کشانید. هوش وافر و صمیمیت کم‌نظیر او در آن سالها، تکیه‌گاه مطمئنی برای همه‌ی کسانی که با وی همکار بودند به ویژه برای اینجانب به شمار می‌آمد. اختلاف نظرها و اجتهادهای متفاوت در برهه‌هائی از این دوران طولانی هرگز نتوانست پیوند رفاقتی را که سرآغاز آن در بین‌الحرمین کربلای معلّی بود به کلی بگسلد و وسوسه‌ی خناسانی که در سالهای اخیر با شدّت و جدیت در پی بهره‌برداری از این تفاوتهای نظری بودند، نتوانست در محبت شخصی عمیق او نسبت به این حقیر خلل وارد آورد .

او نمونه‌ی کم‌نظیری از نسل اوّل مبارزان ضد ستم‌شاهی و از رنج‌دیدگان این راه پرخطر و پرافتخار بود.

سال‌ها زندان و تحمل شکنجه‌های ساواک و مقاومت در برابر این همه و آنگاه مسئولیتهای خطیر در دفاع مقدس و ریاست مجلس شورای اسلامی و مجلس خبرگان و غیره، برگهای درخشان زندگی پر فراز و نشیب این مبارز قدیمی است.

با فقدان هاشمی اینجانب هیچ شخصیت دیگری را نمی‌شناسم که تجربه‌ای مشترک و چنین درازمدت را با او در نشیب و فرازهای این دوران تاریخ‌ساز به یاد داشته باشم.

اکنون این مبارز کهنسال در محضر محاسبه‌ی الهی با پرونده‌ئی مشحون از تلاش و فعالیت گوناگون قرار دارد، و این سرنوشت همه‌ی ما مسئولان جمهوری اسلامی است.

غفران و رحمت و عفو الهی را برای وی از صمیم قلب تمنا میکنم و به همسر گرامی و فرزندان و برادران و دیگر بازماندگان ایشان تسلیت عرض میکنم.

غفرالله لنا و له  

سید علی خامنه‌ای

 19دیماه 1395 

ما می توانیم در برخورد با این حادثه غم انگیز، دو طیف افراد منحرف را مشاهده کنیم:

1-      عده ای که واقعا قصد سوء استفاده از هر حرکتی در راستای متهم سازی نظام و انقلاب دارند و قصد دارند هر حادثه ای را امنیتی و سیاسی کنند و آن را تبدیل به بهانه ای برای اعتراض به حکومت و نظام اسلامی گردانند. این افراد در فضای مجازی فراخوان زدند و همگان را دعوت به ریختن به خیابان ها کردند که مردم با روشن کردن فلاشر ماشین ها و سردادن شعارهای فتنه انگیز جو را به هم بزنند. این افراد از همان ابتدا نظام را متهم به قتل هاشمی کردند! ابتدا شائبه بیوتروریسم بودن را مطرح کردند که بکلی دور از عقل و ذهن بود. سپس بحث دیر رساندن ایشان به بیمارستان را مطرح کردند که توسط پسر خود آقای هاشمی این قضیه تکذیب شد و ایشان گفت ما به سرعت پدر را به بیمارستان رساندیم ولی تلاش ها نتیجه بخش نبود. وزیر بهداشت پس از آن حرف های رسانه هایی مثل بی بی سی را به کلی دروغ خواند و گفت تیم مجهز و فوق تخصص پزشکی بالای سر ایشان بود اما ایشان بعلت ایست کامل قلبی قبل از رسیدن به بیمارستان علائم حیاتی را نداشتند. اما این افراد دائما دم از مرگ مشکوک می زدند و در پی خدشه ایجاد کردن در ماهیت این مرگ طبیعی بودند و در این سناریو قصد تخریب چهره نظام و نهادهای انقلابی را داشتند. این عده که به نوعی عزادارنما بودند در مراسم نماز و خاکسپاری کمتر حضور داشتند اما در تشییع جنازه، سعی کردند با احیای شعارهای مرده فتنه (شعارهایی با مضامین میرحسین و کروبی) و مطرح کردن رفع حصر از آب گل آلود ماهی بگیرند.

در این اثنا آمدند بحثی را مطرح کردند که چرا افراطی هایی (حزب اللهی هایی) که تا به حال علیه هاشمی در مقاطع مختلف شعار می دادند حال زیر بیرق او سینه می زنند و مشکی پوش مرگ او شده اند؟ و از این برداشت کردند که این ها افرادی سودجو و فرصت طلب هستند و ثبات شخصیت ندارند و به نوعی حزب بادند. یا پس از آن صدا و سیما را متهم به این کردند که چرا این قدر هاشمی را زیاد نشان می دهد در حالی که تا قبل از این بایکوت رسانه ای و خبری بود؟ و این جبران جفایی که این ها در حق هاشمی کردند نمی شود. در این آخر هم دست به جعل حدیث کرده و کسانی که پس از مرگ از مرده به خوبی یاد می کنند را منافقترین منافقان نامیدند!

البته این سخن پاسخ منطقی دارد و آن اینکه: هر کس در هر مقطعی پا را از دایره انصاف فراتر نهاده قطعا کار اشتباهی کرده و نباید بیش از واقعیت را تحلیل کرد. ملت حزب الله نگاهشان بسته به دهان رهبری و سخن و موضع گیری های ایشان است. افراد با بصیرت همان گونه که در مقاطع و جریاناتی سعی کردند گفتمان هاشمی و سخنانی که در تضاد با منویات و خواسته های رهبری از خواص و جامعه بود را نقد کنند، به همان شکل تذکر رهبری در سخنرانی تاریخی پس از فتنه را نیز شنیدند و به چشم نهاده و دیگر پس از آن پا را از گردونه انصاف و عدالت فراتر نگذاشتند. جایی که رهبری با درایت تمام به دفاع از آقای هاشمی درآمد و برخی تهمت زنندگان را مورد عتاب قرار داد: همان کسانی که به دروغ می گفتند آقای هاشمی برای خود از انقلاب سرمایه ای جمع کرده است و یا قصد داشتند خدمات ایشان به نظام و انقلاب را با شعارهای زشت و تندی مثل «اکبرشاه» زیر سوال ببرند. که اینجا رهبری عزیز به شدت با این قضیه برخورد کرد و از ملت حزب الله خواست در مورد این شخصیت به هیچ عنوان به سادگی قضاوت نکنند و ایشان را خارج از گردونه نظام و انقلاب اسلامی تعریف ننمایند. طبق بیان قرآن کریم، هرگز مجاهدان در راه خدا با نوکیسه های انقلاب  و جنگ ندیده ها و صرفا بهانه تراش و بی ادب ها برابر نیستند. (البته باید دانست حساب فرزندان آقای هاشمی از ایشان جداست). امت حزب الله امروز عزادار است چون رهبری عزادار است و ایشان آقای هاشمی را از ذخایر نظام و انقلاب می دانستند. و نام این کار، تبعیت محض است نه حزب باد بودن و تغییر موضع شدید دادن. البته که عزادار بودن برای یک شخصیت خدوم به انقلاب به معنی تایید تمام و کمال همه مواضع و گفته ها و اعمال ایشان نیست اما آنچه رهبری امروز دراین پیام به جامعه منتقل می کنند این است که امروز جای نقد و اشکال تراشی نیست. باید تمام نیکی ها و خوبی های این مرد مجاهد را دید و نشان داد و برای او سنگ تمام گذاشت. در مقام بررسی و تحلیل و نقد نظری و گفتمانی بعدها کتاب ها نوشته خواهد شد.

2-      عده ای دیگر آمدند و در گره های اختلاف و دعوا دمیدند و هیزم بیار این معرکه شدند که متاسفانه عده ای وابسته به گروه های مذهبی جامعه بودند اما فقدان بصیرت کافی گاهی انسان را به فعالیت های مضری می کشاند. از همان ابتدا که رهبری این پیام سوزناک و جانگداز را صادر فرمودند سعی کردند نقاطی را از آن استخراج کنند که نشان از تبلور دشمنی ها بین آقای هاشمی و رهبری باشد. از همان ابتدا مطرح کردند که: چرا رهبری بجای لفظ «آیت الله» از لفظ «حجة الاسلام و المسلمین» استفاده کرد؟! و بعد مطرح کردند منظور رهبری از این اختلاف نظرها و اجتهادها، تماما فتنه گر بودن آقای هاشمی بوده است و ایشان می خواسته این را به نوعی محترمانه بیان کند! سپس گفتند چرا رهبری گفته است «بکلی نگسلد» و این به معنی این است که پیوند عاطفی ایشان نیز با آقای هاشمی رو به اضمحلال بوده است! بعد از آن گفتند این کلمه «فراز و نشیب ها» منظور از نشیب ها برهه هایی بوده است که هاشمی با نظام درافتاده است! بعد گفتند اصلا این که رهبری در انتهای پیام برای ایشان «غفران الهی» را درخواست کرده است و مثل برخی دیگر از «علو درجات» سخن نگفته اند نشان از این است که ایشان [خدای نکرده] به اسفل السافلین رفته و درجاتی نداشته اند!! (البته ما از مضحک بودن برخی از این ادعاها از خواننده محترم پوزش می خواهیم)

این افراد پس از آن که نماز میت را رهبری بر پیکر آقای هاشمی قرائت فرمودند و تاکید کردند «بگویید همه بخوانند»، اشکال گرفتند که چرا رهبری جمله معروف فراز انتهایی نماز میت یعنی «اللهم انا لا نعلم منه الا خیرا» را قرائت نکردند و بجای آن دعاهای دیگری فرمودند. این حتما نشان از عمق کینه و دشمنی ایشان نسبت به آقای هاشمی است!! و پس از آن دفن آقای هاشمی را در مرقد امام توطئه ای دانستند و گفتند نفوذی ها با این تصمیم قصد فتنه گری دارند و مرقد امام به پایگاهی برای معاندان نظام تبدیل خواهد شد! (البته فتنه گران همواره در پی فتنه بوده و هستند اما چیزی که اتفاق نیفتاده را که نباید درموردش قضاوت کرد)

غافل از آنکه: برخی از این پیام ها ابتدائا توسط شبکه انگلیسی بی بی سی فارسی مخابره شد و اکنون اگر شما یک جستجوی ساده مثلا در مورد علت نگفتن آن جمله نماز میت داشته باشید اولین یا دومین مورد خبر این رسانه اختلاف افکن روباه پیر خواهد بود.

به نظر می رسد این اشکال تراشی ها ناشی از این است که عده ای قصد ندارند چارچوب فکری خود را که بر اساس آن صحبت کرده و نظر داده اند تغییر دهند و این حفظ چارچوب آنها را به تحلیل های این چنینی می کشاند.

تمامی این اشکالات جواب خاص خود را دارد. البته تطهیر تمام و کمال این شخصیت و به نوعی قدیس سازی و معصوم سازی با عنوان کردن مسائلی که واقعیت ندارد ابدا کار صحیحی نیست، اما صحبت این است که این اشکالاتی که این عده مطرح می کنند به هیچ عنوان مورد پسند رهبری انقلاب و به مصالح کشور نمی باشد:

الف: الفاظی که برای روحانیون بیان می شود در معنای واقعی سلسله مراتبی و به مثابه درجات نظامی نیست. بلکه به مقتضای عمده فعالیت های آن شخص تفاوت می کند. یعنی این گونه نیست که همواره «آیت الله» از «حجة الاسلام» بالاتر باشد؛ بلکه کسی که بیشتر در بحث اجتهاد وارد می شود معمولا با لفظ «آیت الله» (به معنی نشانه خدا) خطاب می کنند و کسی که در مسائل امور جاریه اسلام مثل سیاست، حکومت و امور تبلیغی مشغول است، بیشتر با عنوان حجة الاسلام و المسلمین (به معنی دلیل و راهنمایی برای اسلام و مسلمانان) و کسی که بیشتر در حدیث و روایت کار می کند با لفظ «ثقة الاسلام» (به معنی مورد اعتماد اسلام) و به همین ترتیب است الفاظ امین الاسلام، آخوند، علامه، محقق، و ... که این نکته ای است و نیاز به مداقه بیشتر دارد.

ب: این که الفاظ رهبری را برخی به عناوین تندتری تفسیر می کنند خلاف ظاهر و عقل است. ایشان لفظ اختلاف نظر و اجتهاد را به کار برده اند ولی معلوم نیست عده ای چرا این را مترادف با «دشمنی» فرض می کنند در حالی که رهبری برای دشمنشان و یا یک انسان فتنه گر هرگز پیام به این سوزناکی و محبت آمیزی نمی دهند و نخواهند داد!

ج: مقام معظم رهبری تاکید دارند بنده با ایشان اختلاف نظر و اجتهادهایی داشتم و این اختلافات باعث نشد پیوند رفاقتی که سرآغاز آن بین الحرمین کربلای معلا بود کاملا از بین برود. این افراد کلمات همدل، پیوند رفاقت، صمیمیت و .... که نشان از عمق ارتباط است را ندیده انگاشته و به یک کلمه «بکلی» بسنده کرده اند و این درست نیست.

د: دقت به کلمه فراز و نشیب ها مقتضای هر زندگی ای است که پر از فرازها و نشیب هایی است. اصولا هر مدیری و هر مسئولی در دوران مسئولیت خود دوران های موفقیت و دوران های شکستی را تجربه می کند. برخی علاقه دارند حتما بگویند نشیب ها به معنی دوران انحطاط و سقوط هاشمی است در حالی که در نگاه اول هیچ خواننده ای چنین برداشتی نمی کند. بلکه اولا رهبری اشاره به «برگ های درخشان» از زندگی مدیریتی و مبارزاتی دارند که خود نکته مثبتی است. ثانیا دوران هایی که برخی سیاست های آقای هاشمی مثمر ثمر نبوده یا اشتباه بوده یا باعث موفقیت نشده است را نشیب می گویند، نه لزوما آنچه اینها با اضافه نمودن پیازداغ و فلفل زیاد، آن را انحطاط و گاهی متاسفانه در ذهنشان «ارتداد» می خوانند که سخن بسیار غلط و نابجا و ناصوابی است.

ه: درخواست غفران و عفو الهی آن هم چند بار توسط رهبر انقلاب نشان از این دارد که این شخص میت و متوفی اکنون بیش از هر چیزی نیاز به عفو و غفران الهی دارد. این یک امر معنوی است که گفته شده برای همه مرده ها زیاد تقاضای عفو و بخشش کنید و این لزوما به معنی این نیست که گوینده منظور دارد که متوفی دارای گناهان بزرگ و نابخشودنی است که باعث میشود ما از او کینه به دل گرفته و بخواهیم این گناهان را در نماز هم به رخ او بکشیم. اتفاقا می توان گفت این به معنی علاقه خیلی زیاد رهبری به آینده اخروی این یار دیرین است که بسیار توجه می کند که همه مردم برای او درخواست غفران و رحمت کند. و هیچ کس حتی از علمای بزرگ هم نیست که نیاز شدید به عفو و غفران الهی نداشته باشد. لذا نباید سریع این درخواست عفو را به معنای سیاسی قضیه ربط داد. و این هم که «علو درجات» برای ایشان آرزو نشده باز هم کج سلیقگی است چرا که همین درخواست عفو باعث آمرزش گناهان و به تبع علو درجات خواهد شد و رهبری برای این رفیق و دیرین خود به مصلحت او این گونه دعا زیاد می نمایند و این هم ناشی از صمیمیت ایشان در رفاقت و دوستی است.

و. مشابه همان قضیه بالا این شبهه بی بی سی که نگفتند «اللهم لا نعلم منه الا خیرا» و این نشان از کینه به دل گرفتن رهبری حتی در هنگام نماز بر این جنازه است: خداوکیلی انصاف بدهید اگر این جمله به رهبری گفته شود آیا ایشان ناراحت نمی شوند؟ بنده نمی دانم این جماعت چطور خود را حزب اللهی می دانند؟ واقعا به اینها باید گفت «خوش انصاف»! رهبری با درایت و تفقهی که دارند برای هر کس به مقتضای حال او نماز می خوانند. اولا که این جمله در نماز میت مستحب است. ثانیا گفتن این جمله از زبان پیش نماز میت، به این معنا نیست که ما هیچ چیز جز خیر از ایشان ندیده ایم و چه بسا شرهایی هم دیده است، اما به معنای سعی در فراموشی بدی های او در بعد از وفات او است و اینکه و از این راه می خواهیم «جلب ترحم خداوند» را نماییم.؛ البته آن بدی هایی که طبعا شخصی بوده و نه در مورد حق الناسی که گردن شخص میت است. اما فقط این جمله نیست که القای این جلب ترحم و ذکر خیر را می کند. بلکه از ابتدای این فراز، یعنی : خدایا این جنازه پیش روی ما بنده توست و فرزند بنده تو و کنیز توست که به سوی تو مهمان شده است و تو بهترین مهمان نوازان هستی .... (دقت فرمایید که حس ترحم و جلب مغفرت خدا برای مرده و فراموشی بدی های او در این جملات موج می زند) یعنی: گفتن این جمله توسط پیش نماز به معنی «دروغ» گفتن نیست. و نگفتن آن نیز به معنی به دل گرفتن کینه از شخص نیست. کما اینکه بعدش می فرماید: و انت اعلم به منا (تو از ما نسبت به او داناتر هستی). پس این جمله در معنای واقعی به کار نمی رود و فقط برای جلب ترحم به کار رفته.

حالا کسانی که این شبهه را دائما تکرار می کنند قضاوت کنند: چند جمله رهبری در این نماز بکار بردند که برای هیچ شخص دیگری از بزرگان و علما قرائت نکرده بودند؟ شاید قریب ده جمله. چرا رهبری برای هیچ کسی نگفتند: اللهم احشره مع المجاهدین و المنفقین فی سبیل الله و .... . کسانی که می آیند نماز رهبری به آقای هاشمی را با نماز به سایر علما مثل آقای مهدوی کنی و آقای خوشوقت مقایسه می کنند به مثابه جاهلانی هستند که میان دو سه عالم می خواهند قضاوت کنند. حال آنکه هر کس شخصیت خود و اعمال خود را دارد و این مقایسه در هر صورت ناقص است.

نتیجه: آنچه از پیام و نماز رهبری و مراسمی که ایشان برای آقای هاشمی گرفتند برداشت می شود و قاطبه مردم با بصیرت این را فهمیدند، یک کلمه است و آن «وحدت» است. این که رهبری با سخنان و اعمالشان قصد دارند به جامعه بفهمانند: هاشمی را داخل دایره نظام و انقلاب تعریف کنید. خدمات و تلاش های او را ارج نهید و امروز بر طبل دودستگی و اختلاف نکوبید. بگویید هاشمی هر که بود دلبسته این نظام و انقلاب و رهبری بود و این ها را خط قرمز خود می دانست. خدایش بیامرزد و از گناهان او درگذرد و با اولیای مومنش او را محشور نماید. امروز باید فقط فرازهای و نیکی های زندگی او را بیان کرد و به یاد آورد و همانطور که بسیاری از بزرگان کشور از مبارزات و مجاهدت های ایشان گفتند، شما هم بگویید. به نظر حقیر، رهبری قصد دارد بیان کند که لطفا فوری هاشمی را با طلحه و زبیری که مقابل حاکم اسلامی شمشیر کشیدند و عاقبت به خیر نشدند مقایسه نکنید بلکه اشتباهات او در برهه هایی از تاریخ مفصلا در کتاب ها بحث خواهد شد و مورد نقد و بررسی قرار خواهد گرفت و همه این ها را درکنار خوبی ها و نیمه پر این لیوان ببینید؛ زیرا این امر امروز به مصلحت نظام و کشور است.

المتقدم لهم مارق و المتاخر عنهم زاهق و اللازم لهم لاحق